Meer gastvrijheid bij Movies that Matter voor bezoekers met een zintuiglijke beperking

‘Movies that Matter toont films over maatschappelijke thema’s zoals (on)gelijkheid, klimaat en mensenrechten. We vinden het belangrijk om daar niet alleen met het filmprogramma aan te werken, maar ook door het bezoek aan ons festival toegankelijker te maken. Uiteindelijk willen we een plek zijn waar heel Den Haag zich thuis voelt’. Aan het woord is Jan Willem van Rooij, festivalcoördinator van het jaarlijkse filmfestival Movies that Matter. Hij klopte bij Voorall aan met de vraag wat er nodig is zodat mensen met een zintuiglijke beperking ook kunnen genieten van de films die het festival te bieden heeft.

Om te onderzoeken wat mensen met een zintuiglijke beperking belangrijk vinden, organiseerde Voorall twee gesprekken met ervaringsdeskundigen. Dit leverde waardevolle tips op.

Via het gehoor en ondertiteling
In het eerste gesprek spraken we met mensen met een auditieve beperking. Centraal stond de vraag wat zij nodig hebben om het bezoek aan het festival prettig te maken. De deelnemers waren allen slechthorend en vertelden dat hun voorkeur er naar uitgaat dat zij communicatie zoveel mogelijk via het gehoor waarnemen in combinatie met ondertiteling. Gelukkig is de geluidskwaliteit van films over het algemeen goed. Ondertiteling helpt om de betekenis van de film mee te krijgen. De beelden steunen je in de beleving. Bij Nederlands gesproken films is het vervelend dat er geen ondertiteling is. Fluisteren op het doek is voor mensen met een auditieve beperking niet te volgen. Het verzoek is daarom om ook Nederlandstalige films te ondertitelen.

Rustig publiek
Ook is het belangrijk dat het publiek stil is, gedrag van medebezoekers kan namelijk erg hinderlijk zijn. Mensen die gaan lopen, praten door de aftiteling met mooie muziek of chips eten. Op het moment dat meerdere geluiden bij elkaar komen is het voor mensen die slechthorend zijn niet meer mogelijk om de film te volgen. Voor hen is het dus prettig als eten tijdens de film niet wordt gefaciliteerd, of dat er in de keuze van het aanbod rekening wordt gehouden met het geluid. Bijvoorbeeld door spekjes of tumtummetjes aan te bieden en etenswaren niet in zakken maar in kartonnen bekers te verstrekken.  

Nabespreking met microfoon en schrijftolk
De helft van de programmering van Movies that Matter kent een voor- of nabespreking. Ook hier hebben de ervaringsdeskundigen voorkeur voor het volgen van een gesprek via het geluid zelf en niet via een schrijftolk, omdat je met het geluid en het zicht op de spreker ook de emotie meekrijgt. Het is belangrijk om de vragen uit de zaal te versterken of te laten herhalen. Voor mensen die niets  kunnen horen is een schrijftolk noodzakelijk. Daarom is het verzoek om zowel een microfoon als een schrijftolk in te zetten.

Prikkelarm met je vrienden napraten
Soms is er behoefte om even na te praten samen met degenen met wie je de film bezocht hebt. Zeker bij de meer indringende films die het festival biedt. Hiervoor zou het helpen als er zitjes zijn waar je rustiger kan napraten.

Mensen met een visuele beperking gaan ook naar de bioscoop
In het tweede gesprek vroegen we aan mensen met een visuele beperking wat ervoor nodig is om op een prettige manier naar de film te gaan als je een visuele beperking hebt. Zij vertelden ons dat zij, ondanks de visuele beperking wel de wens hebben om naar de bioscoop te gaan, omdat je met vrienden kunt gaan. Het is gezelliger dan wanneer je in je eentje thuis een film bekijkt.

Films in je moedertaal
Films gesproken in de eigen moedertaal hebben de voorkeur bij mensen met een visuele beperking. Ook bij ondertiteling helpt het als die in de eigen moedertaal is. De films bij Movies that Matter zijn vaak Engels ondertiteld, omdat het om internationale films gaat die nog niet door een Nederlandse filmdistribiteur zijn overgenomen. Enkele films hebben wel een Nederlandstalige ondertiteling. Daarom is het advies aan Movies that Matter om op de website per taal een overzicht te plaatsen van de gesproken taal in de film en van de taal van de ondertiteling.

Audiodescriptie als hulpmiddel
De app Earcatch biedt audiodescriptie voor een aantal films. Vorig jaar was dit bij vijf films op het festival mogelijk. Dergelijke innovaties maken het filmbezoek dus toegankelijker. Hierbij is het handig dat bezoekers op de website kunnen lezen welke films geschikt zijn voor Earcatch.

De inhoud en sfeer van de film doen er toe
Verder vertelden de deelnemers dat een film is gemakkelijker te volgen als het verhaal van tevoren bekend is. Ook de sfeer van de film is bepalend. Films die erg donker zijn, zijn moeilijk te volgen voor mensen met een visuele beperking. Evenals films met veel details en veel verschillende personages. Een film die zich juist afspeelt in één ruimte is gemakkelijker te volgen. Natuurbeelden zijn vaak ook goed te volgen. Een korte beschrijving van het verhaal en een sfeerbeschrijving per film helpt bij de keuze voor een film. Zodat duidelijk wordt of het een film is met veel verschillende personages en veel verschillende locaties. Of dat het juist een film is die visueel eenvoudiger is. Met behulp van een trailer kan iemand thuis uitproberen of de film voor hem wel of niet te volgen is.  

De weg vinden in de filmzaal
Ook op het gebied van fysieke toegankelijkheid zijn er aandachtspunten. Omdat het in een filmzaal vaak donker is, maakt dit het lastig om je te oriënteren.  Bij trappen ontbreken soms goed gevormde leuningen en contrastmarkering op de treden. Voor mensen met een visuele beperking kan het fijn zijn als een gastheer/vrouw helpt bij het zoeken van een plekje in de zaal.

Bewustwording bij personeel en vrijwilligers
Bewustwording bij personeel over wat belangrijk is voor mensen met een beperking is nodig. Mensen met een visuele beperking willen graag op een voor hen geschikte plek zitten om de film goed te kunnen zien. Dit is vaak voorin de zaal. Helaas is het over het algemeen niet mogelijk in de bioscoop een plek te reserveren. Ook als je uitlegt dat je een visuele beperking hebt en het daarom belangrijk is voorin de zaal te zitten, wordt geen actieve medewerking verleend door het personeel. Meer bewustwording op dit gebied is dus nodig. Ook is het belangrijk medewerkers en vrijwilligers te trainen in de bejegening van mensen met een visuele beperking. Om iemand te benaderen die misschien hulp nodig heeft, worden open vragen het meest op prijs gesteld, bv. ‘Kan ik u ergens mee helpen?’

Prikkelarme voorstellingen
Het idee bestaat om tijdens het festival een aantal prikkelarme voorstellingen te geven. Het licht is rustiger, er worden minder trailers getoond, bezoekers worden verzocht geen eten mee te nemen naar de zaal en er zijn getrainde vrijwilligers. Belangrijk is dat van tevoren beschreven is wat er wel en niet gewenst is in de zaal, zodat iedereen zelf kan bepalen of dit geschikt is voor hem of haar.

De toegankelijkheid verbetert

Hoewel het kort dag is, heeft Movies that Matter al een aantal acties ondernomen om de gastvrijheid en toegankelijkheid voor mensen met een beperking bij de komende festivaleditie te vergroten. Van Rooij vertelt wat er dit jaar al gebeurt: ‘We verbeteren de informatie over toegankelijkheid op onze website, zodat je vooraf weet wat je kan verwachten. Al onze zalen zijn rolstoeltoegankelijk. Daarnaast maken we een selectie uit de films die makkelijker te volgen zijn, bijvoorbeeld omdat er minder personages en minder snelle beelden in de films zitten. Verder zoeken we naar een ruimte op het festival waar minder prikkels zijn. Een deel van de films zal audiodescriptie hebben via de app Earcatch, en een deel zal closed captions (ondertiteling voor doven en slechthorenden, waarbij ook geluiden worden beschreven) hebben. Dat wordt aangegeven in het programma. En een kleine selectie van de films zal online beschikbaar zijn, zodat je de film thuis kan kijken. Daarbij zitten zoveel mogelijk films die audiodescriptie en closed captions hebben’.  

Werken aan toegankelijkheid kun je zien als een groeimodel, je kunt werkenderwijs leren om toe te groeien naar volledige toegankelijkheid. Daarom gaan we na afloop van het festival weer met elkaar in gesprek om ervaringen te delen en te leren voor de toekomst.

Gewoon meedoen
Een van de deelnemers verwoordde het als volgt: ‘Voor is mij een evenement inclusief als ik volwaardig mee kan doen met de rest zonder dat ik een belemmering ben’. Mensen met een beperking willen onderdeel zijn van de reuring van het festival. Het is belangrijk voor hen geen uitzonderingspositie te organiseren. Dit is ook leerzaam voor het andere publiek. Mensen met een beperking blijven hiermee zichtbaar een onderdeel van het publiek.

Kom je ook?
Van Rooy roept op om te komen: ‘We werken weer een aan prachtige editie die op 21 maart van start gaat. Met films die je raken en over de grote en kleine maatschappelijke thema’s in de wereld. Op 6 maart staat het programma online en kan je kaarten kopen. Dan presenteren we op de website ook een selectie vertoningen die meer toegankelijk zijn’.

Movies that Matter
Movies that Matter is een Haags filmfestival met circa 80 films met een maatschappelijk thema. Dit jaar vindt het plaats van 21 tot en met 29 maart. De films draaien in het Filmhuis en Theater aan het Spui. Een deel van de films is online beschikbaar met audiodescriptie. Voor meer informatie, zie www.moviesthatmatter.nl.