Mensen met een licht verstandelijke beperking worden niet altijd goed begrepen

Onlangs organiseerde Voorall een bijeenkomst om meer te leren over leven met een licht verstandelijke beperking. De workshop werd verzorgd door Jantine Huijssen van MEE. Zij adviseert en ondersteunt in haar dagelijks werk veel mensen met een licht verstandelijke beperking. Aan de hand van praktijkvoorbeelden waar mensen met een licht verstandelijke beperking moeite mee hebben, nam Jantine de deelnemers langs allerlei problemen waar deze mensen mee te maken hebben.

Om te beginnen worden mensen met een licht verstandelijke beperking, net als iedereen met een beperking, niet graag aangesproken op hun beperking. Mensen die deze aandoening hebben, kun wel aan bepaald gedrag, bepaalde vaardigheden en taalgebruik herkennen.  Volgens Jantine zijn er best veel mensen die kunnen worden gerekend tot de groep mensen met een licht verstandelijke beperking. Zij gaf aan dat ongeveer 14 procent van de Nederlandse bevolking een IQ heeft van tussen 50 en 85. Dat betekent dat 1 op de vijf à zes mensen tot de groep mensen met een licht verstandelijke beperking kan worden gerekend.

Functioneren
Mensen met een licht verstandelijke beperking kunnen vaak best redelijk functioneren in de maatschappij, maar ze hebben wel moeite met bepaalde aspecten. Bijvoorbeeld met het lezen van brieven, moeite om te begrijpen als iets wordt uitgelegd en ook om zelf iets uit te leggen. Ook zijn er mensen die onvoldoende huishoudelijke vaardigheden hebben zoals hygiëne en verantwoord eten.

Jantine: ‘Mensen die vastlopen door deze aandoening vragen niet vanzelfsprekend om hulp. Slechts een heel klein percentage van de cliënten van Jantine hebben zich zelf bij MEE gemeld. Vaak gaat het via via. De omgeving van iemand met een licht verstandelijke beperking ziet dat bepaalde dingen niet goed gaan. De omgeving trekt dan aan de bel.’

Geboortetrauma
Jantine vervolgt: ‘Sommige mensen hebben een erfelijke licht verstandelijke beperking, bij anderen is het ontstaan door een geboortetrauma of vroeggeboorte. En bij weer anderen is het ontstaan na de geboorte, bijvoorbeeld door een hersenbeschadiging. Het is ook mogelijk deze aandoening te krijgen door verwaarlozing, mishandeling of door een bepaalde sociale omgeving.’

‘Vaak is het lange termijn denken bij mensen met een licht verstandelijke beperking niet goed ontwikkeld. Iets eenvoudigs als ‘volgende maand’ wordt ervaren als heel ver weg. Een gevolg hiervan is dat geld heel gemakkelijk wordt uitgegeven, wat niet zelden tot problemen leidt.’

Jantine: ‘Ook vinden deze mensen het vaak lastig om met allerlei digitale ontwikkelingen om te gaan. Denk bijvoorbeeld aan reizen met een OV-chipkaart of het aanvragen van een DigiD. De samenleving gaat ervan uit dat iedereen met dit soort instrumenten kan omgaan. Toch heeft globaal 1 op de vijf à zes mensen er grote moeite mee. Dat roept de vraag op of we er zomaar altijd vanuit gaan dat iedereen over alle intellectuele kwaliteiten en vaardigheden beschikt om te leven zoals de samenleving en de overheid dat van ons verwacht.’

De samenleving verwacht dat volwassen mensen alles zelf kunnen doen. Zelfstandig een huishouden voeren, economische zelfstandig zijn, juridische verantwoordelijkheid nemen en maatschappelijk meedoen. Niet iedereen kan dat allemaal goed.

Jantine: ‘In taalkundig opzicht kunnen mensen met een licht verstandelijke beperking zich minder flexibel uitdrukken. Zij vertellen een verhaal vaak volledig vanuit eigen perspectief en verplaatsen zich niet in de luisteraar. Hoofd en bijzaken worden niet goed gescheiden. Ook overzien zij niet altijd goed welke mogelijke consequenties bepaalde uitspraken hebben.’

‘Soms helpt het om een diagnose te stellen. Dat is niet in de eerste plaats om vast te stellen of iemand een licht verstandelijke beperking heeft, maar om te beoordelen hoe die persoon het best geholpen of ondersteund kan worden.’

Als je een gesprek voert met iemand met een licht verstandelijke beperking dan is het volgens Jantine het best om concrete vragen te stellen. En als je iets wilt overbrengen dan in klein brokjes informatie en in eenvoudig taalgebruik.