
In de zomer van 2026 rijden er nieuwe trams in Den Haag. De roodgele tram GTL8 voertuigen, zeg maar de trams met het trappetje, worden dan vervangen voor laagvloerse trams. Na een aanbestedingsprocedure is er gekozen voor een tram van het bedrijf Stadtler uit Zwitserland. De naam van de tram is “Tina”.
Voorall bracht al in 2017 een advies uit met daarin een aanbevelingen voor deze nieuwe tram. Nu nodigde HTM ons uit om te adviseren bij de inrichting van de nieuwe tram. Hiervoor was een deel van de tram op ware grootte nagebouwd. Op 13 november heeft een testteam deze mock up van de Tina kunnen testen. Het testteam bestond uit negen personen met ondersteuning van een scootmobiel, handbewogen rolstoel, rollator en een taststok. Tijdens de test hebben we gekeken of het mogelijk was snel en makkelijk met rolstoel, scootmobiel en rollator op de rolstoel- en rollatorplaats te komen. Ook keken we naar vasthoudpunten, bestickering, knoppen en de hoogte van de zitting. De conclusie was dat de tram goed toegankelijk is. De vloer is nagenoeg vlak en het looppad is breed genoeg voor bijvoorbeeld iemand met een rollator om door de tram te kunnen lopen. De zitplaatsen zijn goed bereikbaar en op de juiste hoogte geplaatst. Wel moet er nog aandacht worden besteed aan de vormgeving van de drempel bij de deur en van de rolstoelplek. We kijken uit naar de komst van de TINA, waardoor al het tramvervoer in Den Haag toegankelijk wordt.

Een prachtige open ruimte waarin al het materiaal aanwezig is om je artistiek te ontwikkelen. Of je nu wilt schilderen, tekenen of installaties wilt maken met een lijmpistool. Overal is werk van de kunstenaars zichtbaar. Ze hebben allemaal een eigen plek. In het midden is ook een grote tafel waaraan samen gegeten, maar ook gewerkt kan worden. Welkom in atelier Artism.
De geschiedenis van Artism is een verhaal van menselijke betrokkenheid en liefde voor de kunst. In 2016 zag Bart van Krimpen een futuristische tekening van Gert van ’t Riet, en was meteen verkocht. Hij kocht een aantal van Gerts werken en liet hem ook een verpakking ontwerpen voor zijn bedrijf. Daarmee begon een bijzondere vriendschap, die uitmondde in het idee om een eigen plek te creëren waar Gert, en anderen met een uniek talent, de kans krijgen zich artistiek en persoonlijk te ontwikkelen.
Geen relatie ‘deskundige-patiënt’
Want Artism is, zoals op de website staat: Een atelier voor creatieve dagbesteding. Bart is nu voorzitter van de Stichting Artism, en Elske Verdoorn is de locatiemanager: de benadering bij Artism bevalt me uitstekend. In de zorg verval je toch snel in zo’n relatie van ‘deskundige en patiënt’. Bij Artism zien ze je dan ook niet als ‘patiënt’. Ze gaan ervan uit dat iedereen een plek verdient in de maatschappij en dat het belangrijk is je in verschillende sociale rollen te ontwikkelen. Een rol die anderen herkennen, waarin je jezelf durft te laten zien, waar je trots op kan zijn. Hoe sterker je sociale rol, hoe sterker je bent. Daarom benaderen ze je bij Artism als kunstenaar en als leermeester: ontwikkel je talent, help anderen en groei zo als mens.
Kleinschalig, met veel mooi werk
Kleinschaligheid is een belangrijk onderdeel van de werkwijze. Naast Elske is er nog één begeleider, en op dit moment werken er twee vrijwilligers. Het is zo een beetje ons kindje geworden. De lijnen zijn kort en we kunnen heel veel zelf bepalen, samen met onze kunstenaars natuurlijk. We kunnen veel persoonlijke aandacht bieden, dus ook privézaken komen aan bod en kunnen we zo nodig begeleiden. Er wordt bijzonder werk gemaakt in Artism, en dat zouden ze graag meer aan de buitenwereld willen laten zien. We hebben veel mooi werk waarmee we een tentoonstelling kunnen organiseren. Ook gaan we kijken of organisaties onze kunst niet willen ophangen. En ze willen meer werk maken van de verkoop van de kunst. Want, zoals een van de kunstenaars terloops opmerkte: alle kunst hier is te koop. Dan is er ook nog een punt op de horizon. Elske: we nemen graag een voorbeeld aan een plek als de Herenplaats in Rotterdam, waar een alternatieve kunstopleiding wordt aangeboden. Zowel ik als mijn collega hebben de kunstacademie afgerond en we zouden het heel mooi vinden om Artism vanuit die achtergrond verder vorm te geven. We willen de kunstenaars kennis van de kunstgeschiedenis meegeven en ze helpen bij het ontwikkelen van hun eigen stijl.
Er is plek voor nieuwe kunstenaars
Artism biedt dagbesteding voor mensen die te maken hebben met: Psychische kwetsbaarheid, een verstandelijke beperking, reïntegratie (bijvoorbeeld na verslaving), burn-out, herstel na ziekte, en arbeidsreïntegratie. Om in aanmerking te komen voor een plek heb je een pgb, wmo of wlz-indicatie nodig. Er is nog plek voor nieuwe kunstenaars. Neem contact op als je meer informatie wilt, of kom een keer kennis maken. Je bent van harte welkom!
Op deze site staat de contactinformatie, en er is ook werk van de kunstenaars te bekijken: https://stichting-artism.nl/
Edward de Bruin

In het streven om openbare gebouwen integraal toegankelijk te maken voor iedereen, dus ook voor mensen met een beperking is Voorall zich aan het oriënteren welke digitale mogelijkheden er zijn ter ondersteuning van alom bekende geleidelijnen. Geleidelijnen zijn zichtbare en voelbare lijnen die op plaatsen worden aangelegd waar een natuurlijke gidslijn ontbreekt. Met name mensen met een visuele beperking kunnen daarmee veilig worden geleid naar hun bestemming.
Geleidelijnen
Vorig jaar zijn in Den Haag twee nieuwe typengeleidelijnen aangebracht die een volledige route aangeven. Die eerste geleidelijn loopt vanaf het station CS naar de publiekstoegang van de Tweede Kamer. De tweede geleidelijn loopt vanaf de vestiging van Fysio (waar ook een huisartsenpraktijk is gevestigd) naar de dichtstbijzijnde bus en tramhalten en naar het NS station Mariahoeve. Dezegeleidelijnen zijn fysiek aanwezig maar geven geen nadere informatie waar de lijn begint en waar die eindigt. Daarom zou een digitale ondersteuning van de lijn zeer welkom zijn. Dan kan ook informatie worden gegeven waar de route naar toe leidt en in dit geval kan gedacht worden aan gesproken teksten over bijvoorbeeld de openingstijden.
Beacons
Een van de mogelijkheden is de gesproken informatie aanbieden met behulp van beacons. Beacons zijn kleine, draadloze apparaten die signalen uitzenden die kunnen worden gebruikt om de locatie van een apparaat te bepalen. Ze worden steeds vaker gebruikt in een breed scala aan toepassingen, waaronder gehandicaptenondersteuning.Er zijn een aantal manieren waarop beacons kunnen worden gebruikt om gehandicapten te helpen. Een manier is om ze te gebruiken om blinden en slechtzienden te helpen zich te oriënteren. Beacons kunnen worden gebruikt om routebeschrijvingen te geven, belangrijke informatie te verstrekken en obstakels te waarschuwen.Een andere manier waarop beacons kunnen worden gebruikt om gehandicapten te helpen is om ze te gebruiken om toegang tot faciliteiten en diensten te verbeteren.
De toepassingsmogelijkheden van Beacons zijn dus velerlei. Om in de praktijk te kunnen testen hoe de beacons werken, welke signalen ze uitzenden, hoe de communicatie met de ontvanger (de gehandicapte met een smartphone) plaatsvindt, wat de voordelen maar ook wat de beperkingen zijn en wat de praktijkervaringen zijn voor de doelgroep wordt momenteel in nauwe samenwerking met deskundigen van de gemeente een proef gehouden bij de vestiging van Fysio. De proef is nog in voorbereiding maar zal binnenkort worden gestart.
QR codes
Er zijn ook andere mogelijkheden om geleidelijnen digitaal te ondersteunen. De toepassing met QR codes die worden ingelegd in de geleidelijn is ook een veelbelovende techniek. Ook dan kan de doelgroep worden geïnformeerd. Proeven daarmee lopen momenteel elders in het land.
De NaviLens blokjescode. Een NaviLens code bestaat uit blauwe, gele, roze en zwarte blokjes. Een groot voordeel is dat je smartphone die blokjes kan herkennen vanaf een afstand van ongeveer 20 meter. Deze mogelijkheid kan zowel indoor (binnen een gebouw) als outdoor (buiten op straat) informatie bieden. Ook aan dit systeem kleven voor en nadelen en het is goed om hiervan kennis te nemen vooral in de praktijk en buiten op locatie. Voorall volgt de experimenten in den lande dan ook nauwlettend.
Toekomstige ontwikkelingen
De digitale ondersteuning van geleidelijnen beperkt zich niet alleen tot de twee genoemde locaties. Ook bij de nieuwbouw van de Tweede Kamer is voorzien in een inclusieve toegankelijkheid. En ook daarbij zou een digitale ondersteuning een uiterst waardevolle toevoeging kunnen zijn. Het entree paviljoen van de nieuwe Tweede Kamer komt op de Hofplaats (nabij de Hofweg). Dichtbij tram- en bushalten (voor de lijnen 1, 15 en 16, mogelijk 17) en ook nabij het Randstadrailstation voor de lijnen 2, 3, 4, 6 en 34. Een veilige en informatieve geleiding naar het openbaar vervoer voor iedereen maar vooral voor mensen met een beperking is dan van het grootste belang. De digitale ondersteuning beperkt zich niet tot informatie over het gebouw zelf maar kan ook hulp bieden bij het vinden van de juiste tram- of bushalte. Zelfs informatie over aankomsttijden van de bus of tram kan via deze systemen worden geleverd. Binnenkort wordt een geleidelijn aangebracht die leidt naar de hoofdingang van het stadhuis maar ook naar de noordelijke ingang van Amare. Ook daar zou een digitale ondersteuning welkom zijn. Kortom de komende jaren zullen nog heel veel toepassingen kunnen worden uitgerold in den lande en mogelijk ook in Den Haag. Des te meer is het van belang om het juiste systeem te kiezen en vooral in de praktijk te toetsen of en met welk systeem onze doelgroep het meest geholpen is.

Voorall maakt zich al een reeks van jaren grote zorgen over de kwaliteit van de dienstverlening van de taxibus in Den Haag. Volgens Tineke van Werven, die onlangs namens Voorall een advies over de taxibus heeft opgesteld, moet er snel iets verbeteren, want nogal wat gebruikers van de taxibus zijn er ontevreden over.
Het lukt Noot al jarenlang niet om de kwaliteit van de taxibus op het niveau te krijgen waar de Haagse klanten tevreden mee kunnen zijn. Ongeveer een jaar geleden was de maat voor Voorall vol. Toen is besloten de klachten te bundelen en te bekijken of er patronen zijn te ontdekken. Dit heeft geleid tot een advies, gebaseerd op 138 klachten, dat in het voorjaar aan de gemeente is overhandigd. Naar aanleiding van het advies hebben de gemeente, Noot en Voorall om de tafel gezeten. Noot heeft daarbij een aantal toezeggingen gedaan om de kwaliteit van de dienstverlening te verbeteren, zoals het opheffen van de tijdsblokken voor leerlingenvervoer. Voorall vindt namelijk dat mensen met een beperking de dupe zijn van het leerlingenvervoer ’s ochtends en ’s middags. Hierdoor kunnen zij op die tijdstippen minder gebruik maken van de taxibus. Verder heeft Noot toegezegd de klachtenregeling eenvoudiger te maken. Bij de gemeente ziet men ook in dat verbeteringen noodzakelijk zijn. Er is besloten een Klankbordgroep in te stellen waar alle klantgroepen in zijn vertegenwoordigd. In de te vormen Klankbordgroep komen vertegenwoordigers van leerlingenvervoer, dagbestedingsvervoer, werknemersvervoer en Wmo-vervoer. Daarnaast nemen ook Noot en Trafficon zitting in de Klankbordgroep. Het doel is dat problemen sneller boven tafel komen en dat er sneller wordt gereageerd. Tineke: ‘Vooral is tevreden over het instellen van een Klankbordgroep.’
Tineke vervolgt: ‘Naast het instellen van een Klankbordgroep vindt Voorall dat er meer moet gebeuren. Voorall vindt dat Noot regelmatig klanten moet bellen om te vragen hoe zij het vervoer hebben ervaren. Vragen die daarbij aan de orde kunnen komen, zijn: kon u uw reis makkelijk boeken, hoelang van te voren heeft u geboekt, werd u op tijd opgehaald, hoe was de service en was de chauffeur vriendelijk. Bij Noot moeten ze meer belangstelling gaan tonen voor wie ze vervoeren. Door los van de klachten contact met de klant te zoeken, ontstaat een veel beter beeld over de kwaliteit van de dienstverlening. Natuurlijk moet hierover periodiek in openbaarheid worden gerapporteerd. De firma Noot kan dit prima uitvoeren. Ze doen het namelijk ook bij de Regiotaxi. Nu moeten mensen een klacht indienen om een signaal af te geven dat ze ontevreden zijn. Veel mensen met een beperking willen helemaal niet klagen en hebben vaak wel iets anders aan hun hoofd. Alleen de mogelijkheid van het indienen van een klacht is onvoldoende om de tevredenheid over deze vorm van vervoer te bepalen. Het toont maar een klein deel van de werkelijkheid. Ons bereiken signalen dat mensen geen vertrouwen hebben in de klachtenprocedure en ook horen wij dat mensen de taxibus ontwijken. Sommigen, als ze daartoe fysiek in staat zijn, regelen iets via buren of familie. En de mensen die dat niet kunnen, blijven uit onzekerheid liever thuis en komen bijna niet meer de deur uit. Organisaties als Middin die ook in Den Haag is gevestigd maakt gebruik van alternatieven zoals Willemsen De Koning. Theatergroep Fenix heeft enige tijd geleden besloten het vervoer voor hun deelnemers in eigen hand te nemen. Ze hebben zelf een bus aangeschaft. Het zijn duidelijke signalen.’
Voorall vraagt zich af of deze vorm van vraagafhankelijk vervoer ooit via aanbesteding tot goede dienstverlening leidt. Ervaringen in de afgelopen jaren laten zien dat het allemaal heel moeizaam gaat. De gemeente zou kunnen overwegen deze dienst op termijn weer in eigen beheer uit te voeren.

Op 23 november 2023 vindt het event Inclusieve Innovaties plaats in Utrecht. Tijdens dit event zullen belangenbehartigers en innovators op het gebied van toegankelijkheid samenwerken om een toegankelijkere toekomst te creëren voor de community van mensen met een visuele beperking.
Het programma begint met een workshop van 10:00 uur tot 12:30 uur. Daarna zullen een aantal sprekers het woord nemen van 13:00 uur tot 17:00 uur. Het evenement wordt afgesloten met een technologiebeurs en receptie van 17:00 uur tot 19:00 uur.
Als je geïnteresseerd bent in de workshops in de ochtend, zorg er dan voor dat je ze selecteert als een ‘add-on’ wanneer je je gratis ticket op Eventbrite aanvraagt.
De workshops zien er als volgt uit:
10:00 - 12:30: IAm Design sessie - Doe mee aan deze ontwerpsessie als maker of expert waarin we kijken naar oplossingen voor een inclusievere arbeidsmarkt voor mensen met een visuele beperking. De sessie wordt zowel in het Engels als Nederlands gehouden.
10:00 - 12:30: Workshop voor App-toegankelijkheid – Leer de belangrijkste design-elementen kennen die de toegankelijkheid van een applicatie bepalen. Deze workshop wordt alleen in het Engels gehouden.
Het sprekersprogramma omvat:
13:00 - 13:30: Inloop
13:30 - 13:45: Welkom en praktische informatie
13:45 - 14:15: Keynote van Dr. Amit Patel - Dr. Amit Patel is auteur, consultant voor diversiteit, gelijkheid en inclusie, motivatiespreker en pleitbezorger voor de rechten voor mensen met een beperking. In zijn keynote legt Amit uit wat hem motiveert om een betere vertegenwoordiging van mensen met een beperking te hebben in alle aspecten van het leven.
14:15 - 15:15: Technologische demonstraties - Bekijk demonstraties van de nieuwste technologieën, producten en diensten op het gebied van innovatieve ondersteuning voor mensen met een visuele beperking.
15:45 - 16:45: Panel: Innovatie in de praktijk brengen - Een boeiende discussie met een divers panel van pleitbezorgers voor toegankelijkheid over wat er echt nodig is om innovatie in de praktijk te brengen op het werk, thuis en onderweg. De paneldiscussie wordt gemodereerd door Robin Spinks, manager Digitale Toegankelijkheid bij RNIB.
16:45 - 17:00: Aankondiging van de Bartiméus Innovatie Challenge - Ontdek wat de Bartiméus Innovatie Challenge voor jou en de mensen om wie je geeft kan betekenen, gepresenteerd door Remke Brand, hoofd van Programma's bij Bartiméus Fonds.
17:00 - 19:00: Technologiebeurs en receptie - Geniet van een drankje en een hapje terwijl je innovaties uitprobeert, de makers ontmoet en netwerkt met sprekers, pleitbezorgers en organisaties.
Voor meer details kun je de Inclusive Innovations website bezoeken via deze link: https://www.letsenvision.com/inin
Het evenement is gratis en volledig toegankelijk. Registreer vandaag nog en help mee vorm te geven aan de toekomst van innovatie voor inclusiviteit. Reserveer je ticket voor Inclusive Innovations 2023 via: https://www.eventbrite.com/e/inclusive-innovations-tickets-721961304697